مصاحبه کننده : محمد صدیق دهواری
ویرایش : عارف خدابنده
تاریخ مصاحبه : خردادماه ۱۴۰۱
زمان گفتگو : یک ساعت و ۳۵ دقیقه
زبان گفتگو : بلوچی
سراوان با تمدن درخشان و دیرینه خود آکنده از آثار تاریخی فراوانی است که گویای تمدن چندین هزارساله در شرق کشور است. آثار تاریخی همچون سنگ نگاره‌ها، مسجد جامع دزک و بناهای تاریخی حکایت از آن دارد که مردمان این دیار به فرهنگ و مدنیت از گذشته‌های بسیار دور بیش از هر چیز دیگر اهمیت و توجه داده‌اند و افراد و شخصیت‌های زیادی برای نیک نامی و حفظ هویت فرهنگی و تاریخی سراوان کوشش کرده‌اند. بسیاری از آنان علی‌رغم کوشش‌های فراوان در عرصه‌های مختلف، هیچ نام ونشانی از خود بجا نگذاشته و با گمنامی تمام به دیار ابدی شتافتند و هستند افراد دلسوز دیگری که شبانه‌روز در صدد آنند نام نیک به ارث برده سراوان از گذشتگان را به آیندگان منتقل سازند.
استاد حبیب‌الله جنگی زهی که شرف شاگردی و تلمذ از محضرشان در دوران دبیرستان و پس از آن را دارم یکی از این شخصیت‌های سراوان عزیز است که پایان تحصیلات دبیرستان در سال‌های پایانی دهه شصت پیوند عمیق شاگردی و استادی بین ما را قطع ننمود همان شخصیتی که با گمنامی تمام بخش بیسار بزرگی از آثار تاریخی سراوان را شناسایی و به میراث فرهنگی معرفی کرده و می‌کند استاد حبیب‌الله جنگی زهی که متولد 1331 هجری شمسی است در سال 1352 به استخدام آموزش‌وپرورش درآمد سال‌های سال به تربیت فرزندان این دیار نخل و نگاره پرداخت. استاد جنگی زهی که پایان‌نامه کارشناسی خود را به معرفی طایفه سیاهانی در ابعاد مختلف اختصاص داد با همراهی و همکاری زنده‌یاد مرحوم غفور خسوری که پایان‌نامه ایشان را شاید به جرائت می‌توان گفت گنجینه کامل معرفی سراوان هست که به همراهی استاد محمد حیدری باستان‌شناس میراث فرهنگی استان و پشتیبانی‌های و همراهی مسئول وقت میراث فرهنگی سراوان حاج محمد عظیم بارکزائی به بررسی و شناسایی شهرستان سراوان پرداخت استاد محمد حیدری نیز که اینک از سوی مدیر کل محترم میراث فرهنگی صنایع‌دستی وگردشری استان به‌عنوان مسئول مرکز باستان‌شناسی استان منصوب‌شده‌اند کوشش زیادی برای شناسایی سراوان نمودند و نتیجه تحقیقات و آثار شناسایی‌شده را طی گزارشی به اداره کل میراث فرهنگی تحویل داند.
بخش اعظم سنگ نگارهای کوه سیاهان که از بلندی های تفتان سرچشمه گرفته و تا گشت وکوهک و ازآنجا در خاک بلوچستان پاکستان ادامه دارد هم چون شناسایی سنگ‌نگاره‌های گید بست، دره بندران گشت، دره‌های درونزگ، دارساوات، گیشتگان، شیر پلنگان، کندیک، و نگاران به عنوان بزرگ‌ترین مجموعه سنگ‌نگاره شناسایی‌شده در کشور مرهون کوشش‌های استاد جنگی زهی و مرحوم غفور خسروی است که با اقدامات جناب آقای حیدری و پیگیری‌های حاج عظیم بارکزهی به عنوان آثار ارزشمند و مهم‌ترین کار فرهنگی انسان‌های عصر شکار با ده هزار سال قدمت در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیدند گرچه استاد ارجمندم مهندس عبد السلام بزرگ‌زاده با تدوین طرحی با عنوان نگار درنگاران تلاش نمود با تهیه فیلمی این آثار به جهانیان وهم میهنان ارجمندمان به‌عنوان میراث ماندگار بشری معرفی شوند و در معیت وی و مستندسازان صداوسیما بارها به نگاران رفتیم استاد حبیب‌الله جنگی زهی با سعه‌صدر و مهم نوازی تمام از پژوهشگران و محققان مستندسازان در منزل مسکونی ش استقبال و آنان را برای بازدید در هر نقطه شهرستان همراهی می‌کند تا بتواند گامی مهم برای معرفی فرهنگ و آداب‌ورسوم مردم عزیز سراوان برداشته شود اغراق نیست که بگویم به همراه استاد از بخش بسیار زیادی از آثار تاریخی سراوان بازدید و زوایای گوناگون و تاریخچه آنان را برایم بیان داشته است استاد چنان با بزرگواری این‌جانب را شرمنده اخلاق نیکوی خودساخته که هرگاه از وی درخواست نمودم جهت بازدید و معرفی اثری یا همراهی با محققی به نقطه و مکانی برویم هرگز کلمه نه را از زبانش نشنیدم و درآن‌واحد خود را آماده رفتن نموده و با شوخی بیان می‌دارد نوکر بی‌جیره‌ومواجب میراث فرهنگی در خدمت هستم سالها با محمود زند مقدم در مسافرت‌هایش به سراوان او را همراهی کرد تا استاد دکتر محمود زند مقدم بتواند آگهی‌هایش را از قوم بلوچ تکمیل و بخش اعظم کتاب شش جلدی حکایت بلوچ را به شهرستان سراوان اختصاص دهد.
استاد حبیب‌الله جنگی زهی که کارشناس جغرافیا است و سالها در مراکز آموزشی سراوان تدریس و به تربیت نسل جوان منطقه پرداخت در سال 1381 از آموزش‌وپرورش بازنشسته شد و هم‌اکنون بخش بزرگ وقت خود را در کتابخانه شخصی محمد جنگی زهی دیگر فرهیخته سراوانی که در سال 1382 با هزینه شخصی در خیابان نبوت شمالی سراوان ساختمان کتابخانه‌ای را احداث و چهار هزار جلد کتاب‌های شخصی خود را جهت مطالعه عموم در این کتابخانه در اختیار مردم گذاشته است، اوقات خود را بامطالعه و پاسخ گوئی به محققان و پژوهشگران و دانش آموزان و دانشجویان سپری می‌کند. خداوند به این استاد ارجمند پاداش نیکو دهد که او ومزد معنوی آن را جبران سازد.
ایشان نیز گنجینه‌ای از تاریخ شفاهی بلوچستان می‌باشند که بخشی از آن در این گفتگو ارائه می‌شود.
متن از : محمد صدیق دهواری
دیدگاهتان را بنویسید