بخش دوم
زمان : ۵۲ دقیقه
تاریخ : فروردین 1399
مصاحبه کننده : محمد صدیق دهواری
ویرایش : عارف خدابنده
بازنشر: گفتگوی اینستاگرامی
زبان گفتگو : فارسی
بخش اول
زمان : ۵۰ دقیقه
تاریخ : فروردین 1399
مصاحبه کننده : محمد صدیق دهواری
ویرایش : عارف خدابنده
بازنشر: گفتگوی اینستاگرامی
زبان گفتگو : بلوچی
دیربازی است که می‌خواهم از شخصیتی سخن بگویم که از همان کودکی نام و یادش در خانواده‌مان طنین انداز است، به ویژه از نخستین سفر شیخ انور، برادر بزرگوارم در معیت و همراهی ایشان به کرمانشاه برای دیدار و ملاقات بازنده یاد فقید علامه احمد مفتی زاده رحمه‌الله سال 1359 ه.ش.
مگر می‌شود از تاریخ شفاهی و معاصر و شخصیت‌های بلوچستان یاد کرد و نقش و جایگاه بارز حاج محمدحسین رئیسی را نادیده گرفت. شخصیتی با فراز و فرودهای فراوان در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و ادبی با مخالفان و موافقان زیاد که به‌حق می‌توان ایشان را در بسیاری از عرصه‌ها سرآمد عنوان کرد و مخالفان و منتقدان بیش از دیگران در مجلس ونشست های ایشان حق اظهارنظر و به چالش کشیدن باورهایش را دارند واو نیز هراسی از شنیدن سخن مخالف و حتی کینه توزان ندارد.
در فضای نبود رسانه و گفتگو در سالیان نه‌چندان دور به مدرسه فکری تبدیل‌شده بوده که بسیاری در مدرسه او درس آموختند و بهره ها بردند و حتی بعدها نیز برخی به مخالفان و منتقدانش پیوستند ولی او همچنان بامتانت و بردباری مسیری را که برگزیده بود ادامه داد.
شخصیتی که تفکر و اندیشه سیاسی او از دوران دبیرستان بامطالعه کتاب‌های دکتر شریعتی که توسط دبیران مبارز به ایشان داده می‌شد و همچنین شرکت در کلاس‌های تبعیدشدگانی به چابهار پیش از انقلاب همچون شیخ علی تهرانی و آیه الله مکارم شیرازی شکل گرفت و ادامه تحصیل در زاهدان پای او را به مجلس و درس مولوی عبدالعزیز ملازاده شخصیت بی‌بدیل و پیر فرزانه باز کرد و برای ادامه تحصیل برای اخذ دیپلم به ایرانشهر بازگشت و این چنین حلقه اتصال بین انقلاب و بلوچستان در چابهار گردید
فعالیت‌های سیاسی و اشنائی با دکتر رحمت‌الله حسین بر، بنیان‌گذار حزب دموکراتیک بلوچستان و شرکت در جلسات و مهمانی در منزل ایشان باروحیه مذهبی و دینی‌اش سازگاری نداشت چراکه او وابسته به خاندانی بود که نسل در نسل به‌عنوان قاضی از سوی خان کلات در منطقه به خدمت و ترویج آموزه‌های دینی مشغول بودند.
فضای باز سیاسی و فعالیت گروهای مختلف از چپ تا راست از مجاهدین خلق تا چریک‌های فدائی خلق در ایرانشهر در سال 1357 و 1358 سبب شد در کنار شخصیت‌های همچون حاج غمشاد کردی، شوکت علی جعفری، واحد بخش لشکرزهی مهندس نوروزی و دیگران فعالیت‌های خود را در قالب انجمن دانش آموزان و معلمان متمرکز و با همکاری با نهادهای نوپای انقلابی به اردوها و کلاس‌ها در تهران اعزام و با سران نظام دیدار و گفتگو مصاحبه داشته باشد و این‌چنین توانست برای نخستین و آخرین باریک بلوچ اهل سنت بنام اقای شوکت علی جعفری را به‌عنوان سخنران پیش از خطبه‌های نماز جمعه تهران برنامه‌ریزی و خود با روزنامه اطلاعات و رادیو در چندین بخش مصاحبه و به تشریح اوضاع بلوچستان و خواسته‌ها و مطالبات مردم منطقه بپردازند
پس‌ازآن به‌سوی شورای شمس و علامه مفتی زاده کشیده شوند و در معیت شیخ انور دهواری و به‌ویژه شهید مولوی عبدالملک ملازاده به کرمانشاه رفته و با دیدار با علامه کاک احمد مفتی زاده که اینک با تصویب قانون اساسی و گنجانده شدن اصل دوازدهم با مولوی عبدالعزیز ملازده مسیر دیگر در همراهی با انقلاب اسلامی را انتخاب کرده بودند او نیز مسیر دیگری را برگزید و چند مدتی در کنار دیگر اعضای شورای شمس گرچه عضو رسمی نبود به زندان رفت.
پیشتر نیز در کنار دیگر همکفران و دوستان مورد اشاره موجبات ارتباط اهل سنت بلوچستان با اهل سنت کردستان را فراهم آورده بودند و علامه احمد مفتی زاده رحمه الله به زاهدان خاش و ایرانشهر سفر و به ایراد سخنرانی وبیان دیدگاه‌های خویش پرداخته بودند. هیچ‌چیز مانع قطع علاقه و ارتباط خانوادگی و استادی و شاگردی میان ما نگردید. دوره تابستانی سال‌های 63 و 64 در حوزه دارالعلوم مکی زاهدان پس از رکود فعالیت‌های مذهبی اجتماعی سیاسی و توقف فعالیت شورای شمس بار دیگر در این دوره نمود پیدا کرد و از سراسر کشور اهل سنت حضور پیدا کردند دوره‌ای که در تاریخ اهل سنت ایران تکرار نشد.
حضور حاج محمدحسین رئیسی به مباحث و دوره دلگرمی خاصی داده بود و کلاس ایشان که به ارائه تاریخ تحلیلی ایران و بلوچستان می‌پرداخت بیش از دیگر کلاس‌ها جذابیت داشت. پس‌ازآن بود که این بار نیز با پایان این دوره شیخ انور دهواری و حاج محمدحسین رئیسی هرکدام مسیر دیگری برگزیدند شیخ انور به‌صف اخوان المسلمین پیوست وایشان به فعالیت‌های اقتصادی رو آورد.
سفرش به کراچی سبب شد در دیدار با مولوی خیرمحمد ندوی این شخصیت بزرگ در تاریخ زبان بلوچی کتاب ارزشمند تاریخ بلوچستان قاضی عبدالصمد سربازی قاضی‌القضات حکومت کلات که در آرشیو ایشان خاک می‌خورد با تأمین مالی از سوی حاجی رئیسی برای نخستین بار چاپ و منتشر گردد. با حمایت و پشتیبانی از پژوهشگران و محققان جوان همچنین کسانی که به بلوچستان برای تهیه مستند و آثار مکتوب سفر می‌کردند با در اختیار گذاشتن اندوخته‌های خویش چهره مثبت و خوبی از بلوچستان ارائه و آثار ماندگاری منتشر گردد.
حاج محمدحسین رئیسی نقش بارزی در فعالیت انتخاباتی دوم خرداد 1376 با اعلام کاندیداتوری سید محمد خاتمی داشت. در حال که بسیاری از چهره‌ها و نمایندگان استان در حال رایزنی با آقای ناطق نوری دیگر کاندید این دوره بودند و حتی اعلام حمایت کرده بودند پیروزی سید محمد خاتمی در انتخابات و تشکیل احزاب او را به احزاب جبهه مشارکت و همبستگی کشاند ولی تنگ‌نظری‌ها و جمود فکری و نگاه به قومیت‌ها اجازه ندادند ایشان به بالاترین مراتب حزب صعود کند آن‌هم در فرایند انتخابی در میان اعضا
در دوره بعدی انتخابات ریاست جمهوری به حمایت از سردار محسن رضایی پرداخت و انتقاداتی را در برداشت و روندی که بعدها برای تأمین منافع مردم دیگران نیز در پیش گرفتند و این خرده فقط بر او نیست. از عضویت در شورای شهر چابهار به‌عنوان فرصتی برای خدمت به مردم و توسعه این شهر به‌ویژه تداوم برنامه‌های فرهنگی و ادبی بهره برد امری که پیشتر برای تامین بخشی از هزینه‌های انجمن‌های بعدی نیز با هزینه‌های شخصی پیش‌گام بود و به‌عنوان خیری مدرسه‌ساز نیز آموزشگاه‌های را به دانش آموزان هدیه داد
در فضای باز سیاسی پس از دوم خرداد همایش بزرگداشت مولوی عبدالله روان بد پیشینی را برگزار و نگارنده نیز در کنار جمعی دیگر از دوستان در سراوان همایش بزرگداشت مولوی شهداد را در مسجد نور سراوان برگزار کرد. با تولد فرزندش قنبر علاقه او به شعر و ادبیات بلوچی افرایش یافت گرچه برای نخستین و آخرین بار با دکتر عظیم شه بخش دیگر فرهیخته و دانشمند و اندیشمند در چندین جلسه متوالی با اسطوره حماسی موسیقی بلوچی استاد کمال هان هوت به ثبت و ضبط خاطرات شفاهی ایشان پرداختند.
با شیوع کرونا چندین جلسه درلایو اینستگرام به بررسی تاریخ ادبیات و آداب‌ورسوم در فروردین 1399 با ایشان پرداختیم که خود آرشیوی غنی است به دلایلی ادامه این فرصت تاریخی از ما گرفته شد. بی‌گمان ایشان گنجینه‌ای از تاریخ شفاهی و معاصر بلوچستان است که ساعت‌ها وقت می‌طلبد تا ثبت و ضبط گردد از سفرهای متعدد داخل و خارج استان نشست‌وبرخاست با چهرها
ایشان از معدود شخصیت‌های می‌باشند علی‌رغم مشغولیت‌های زیاد و بویژه پذیرایی از مهمانان آشنا و ناآشنا و فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی به تربیت فرزندان خویش توجه داشت و امروز دخترش دکتر سیما رئیسی علی‌رغم محرومیت از بینائی با تحصیلات دانشگاهی در مقطع دکتری علوم سیاسی از افتخارات جامعه بلوچستان می‌باشند. اینک این شخصیت بزرگوار در بستر بیماری است از خداوند شفای عاجل خواستارم که بتوان همچنان از اندیشه و شعر او بهر برده چراکه او هرگز حاضر نبود دست‌به‌عصا راه برود و بخشی از تاریخ راکتمان یا به تاریخ مواردی نامربوط را اضافه کند.
از ویژگی‌های شخصیتی او از مهمان‌نوازی شجاعت و شهامت و طلبکار نبودن از جامعه و خصلت و ویژگی دیگر برایتان نگفتم، زنده‌یاد فقید حاج محمدحسین رئیسی گنجینه‌ای از تاریخ شفاهی بلوچستان بودند که در این گفتگوها بخشی از آن ارائه شده است. ایشان از کُنشگران اجتماعی، سیاسی، مذهبی و فرهنگی بلوچستان بودند که خدمات ارزنده‌ای وبی نظیری ارائه داده‌اند.
حاج محمدحسین رئیسی در تاریخ در چابهار دارفانی را وداع گفت و در زادگاهش روستای کشیک نیکشهر به خاک سپرده شد.
متن از : محمد صدیق دهواری
دیدگاهتان را بنویسید